Antidieetdiëtist en docent Femke Buwalda: “Gewicht bepaalt niet per se hoe gezond je bent”

Psycholoog en diëtist Femke Buwalda weet hoe het is om een half leven lang te lijnen en het idee te hebben dat je lichaam iets is om te veranderen. Pas op haar 40ste, toen ze al jaren als psycholoog werkte en Voeding en Diëtetiek had gestudeerd, kwam ze in aanraking met Health at Every Size (HAES) – een Amerikaanse stroming die stelt dat het heel natuurlijk is dat lijven in omvang variëren en dat ook dikke mensen gezond kunnen zijn. Die bewering prikkelde de wetenschapper in Femke. Na jaren van onderzoek, kon ze de beweging eindelijk omarmen en presenteert zij zich sindsdien als antidieetdiëtist. We spreken Femke over intuïtief eten, body neutrality, dieetculturen én haar inspirerende webinars voor Pro Education. 

Terug naar de basis

Anders dan menig collega focust Femke zich binnen haar vak als diëtist op intuïtief eten en Health at Every Size. Ze vertelt: “HAES is een beweging met een aantal principes, bijvoorbeeld dat gewicht niet per se bepaalt hoe gezond je werkelijk bent. Noem het een gewichtsneutraal perspectief. HAES is echter slechts een overweging, zonder praktische handvatten. Intuïtief eten is juíst een methode om die mentaliteit te bereiken. Eten hoeveel je wil, wanneer je maar wil. Écht in contact komen met je lijf, zodat je lichaam zelf de kans krijgt aan te geven wanneer het voldaan is. In plaats daarvan houdt het gros zich momenteel nog volop bezig met het tellen van calorieën, eetregels en eten op gezette tijden. Oftewel: een dieetcultuur. Intuïtief eten gaat daar dwars tegenin. Daarmee proberen we juist terug te gaan naar de basis en weer relaxed met eten om te gaan.”

Body neutrality

Na haar studie Psychologie te hebben afgerond, besloot Femke Voeding en Diëtetiek te studeren. Haar doel? Met haar psychologische achtergrond mensen op een gezonde manier te helpen afvallen. Eenmaal op dat punt, ontstond er – mede door HAES – intrinsieke weerstand. Femke legt uit: “Eenmaal daar wilde ik mensen niet meer helpen met afvallen als doel an sich. Juist door mijn nieuwe inzichten. Noem me een antidieetdiëtist, maar ik merkte dat het steeds meer ging leven om vrijer te kijken naar gewicht en verschillende lijven. Ik focus me daarbij regelmatig op body neutrality. Een term die lijkt op het veel bekendere body positivity, maar een andere gedachte uitdraagt. Namelijk dat je jouw lijf niet per se hoeft te omarmen. Voor sommigen van mijn patiënten is het accepteren van hun lijf het hoogst haalbare. En ook dat is oké. Er liefde voor voelen, is dan nog een brug te ver.”

‘Dik is niet per se ongezond’

Lukraak roepen ‘dik is niet per se ongezond’ roept steevast veel vragen op tijdens Femkes bijeenkomsten. “Mensen willen het liefst een wetenschappelijke onderbouwing horen, die ik ze vervolgens ook geef hoor. Maar het feit dat dit nodig is, zegt veel over de dieetcultuur waarin we ons begeven. In onze maatschappij ligt een forse nadruk op het type lichaam dat je hebt. Dik is ongezond, punt uit. Heel ongenuanceerd. Zelfs de overheid draagt bij aan deze zwart-witgedachte door op alle voedingsmiddelen scores te vermelden. Maar ook een ‘ongezonde’ chocolate chip cookie maakt onderdeel uit van een gevarieerd eetpatroon. Waarom kunnen we niet gewoon denken: ik heb zin in een koekje, dus ik néém een koekje. Wanneer je intuïtief gaat eten, zul je merken dat je hang naar bijvoorbeeld koekjes veel minder wordt, juíst omdat het mag. Het is tenslotte maar gewoon eten en niet iets wezenlijk slechts. Sterker nog: van suiker is nooit wetenschappelijk bewezen dat het verslavend is, maar diëten is dat zeker wel.”

Diabetes type 2

Voor Pro Education zal Femke meerdere webinars rondom dit thema verzorgen. Daarin vertelt ze meer over de stelling dat dik zijn niet per se ongezond is. “Die samenhang komt in onderzoeken weleens naar voren, maar de causaliteit is tot op heden gewoonweg niet bevestigd. Neem bijvoorbeeld diabetes type 2. Van artsen tot politici – menigeen heeft het regelmatig over de correlatie met dikker zijn. Maar als je uitzoomt, kom je erachter dat vele factoren een correlatie hebben met deze aandoening. Van jojoën, een negatief zelfbeeld en vroeggeboorte tot armoede, corona en erfelijkheid. Ik vind dat we het verplicht zijn aan de patiënt om dit in perspectief te zetten.”

Een kwestie van uitzoomen

Van discriminatie tot pestgedrag; we leven helaas nog altijd in een maatschappij waarin het niet leuk is om met een dikker lijf rond te lopen. Reden te meer voor Femke om het gedachtegoed van HAES verder te verspreiden. “Ik verwacht heus niet dat alle deelnemers van mijn bijeenkomsten en webinars gelijk hun methodes aanpassen hoor. Maar wanneer ze denken ‘interessant’ of zelfs ‘inspirerend’, is mijn doel bereikt. Ik ben in de eerste plaats wetenschapper en het heeft voor mij járen geduurd om dit gedachtegoed te omarmen. En natuurlijk zijn er dikke mensen die ongezond zijn, maar andersom ook. Het blijft een kwestie van uitzoomen. Mensen worden immers niet gezonder als je alleen maar op hun gewicht blijft hameren.”

Meer weten over Femke Buwalda en haar inspirerende overtuiging over intuïtief eten en zelfacceptatie? Bekijk haar website of bestel haar boek, Bite Me!