‘Gezondheid zit in de leefomgeving; preventie dus ook’

“Een gezonde leefstijl staat of valt met de buurt waar je wordt geboren en naar school gaat. Gezondheid wordt dus vooral door je leefomgeving en je sociaaleconomische status bepaald, en maar beperkt door de zorg. Maar áls je vanuit de zorg in preventie wilt investeren, doe het dan veel dichter bij de mensen, in hún leven.”

Dat betoogt algemeen directeur Nico van Meeteren van het bureau van de Topsector Life Sciences & Health. Hij hoort vaak in de zorgwereld: We investeren niet in preventie. “Dat is ónjuist” , betoogt hij. ”Er wordt méga geïnvesteerd in preventie. Maar zeker 90% is primaire preventie, en heeft niets met zorg te maken.”
 

Onbewust bekwaam

Van Meeteren illustreert: “In de circa 125.000 jaar dat de mens op aarde leeft, werden we gemiddeld niet ouder dan 43 jaar. De laatste anderhalve eeuw steeg dat gemiddelde naar ruim 80 jaar. Hooguit 20% van die winst is aan zorg te danken. De andere 80% komt onder meer door drinkwater, riolering, betere arbeidsomstandigheden. En vooral school; iets preventievers is er waarschijnlijk niet.”We zijn onbewust bekwaam geworden in preventie, aldus Van Meeteren. “De primaire preventie is enorm succesvol! En er zit nog enorme potentie in. Denk aan het verminderen van de uitstoot van fijnstof, door de overstap op schonere energie.”
 

Stappen maken

Toch kunnen we ook stappen maken in zorggerelateerde preventie. “Niet door vanuit de spreekkamer te zeggen dat iemand moet stoppen met roken”, zegt hij. “Men moet gaan kijken hoe en waar iemand woont. Word je geboren in een omgeving met een lagere sociaaleconomische status, dan gaat bestaanszekerheid vóór leefstijladvies. Dan vecht je eerst tegen armoede, en om überhaupt mee te komen in de samenleving. Dan eten jij en je buren minder gezond en is er geen geld voor een sportschool.”
 

Eigen leefomgeving

Van Meeteren ondertekende namens de Topsector LSH – in een coalitie van burgers, overheid, onderzoekers en ondernemers –met 25 convenantpartners en het Kabinet het Kennis - en Innovatieconvenant Gezondheid en Zorg 2020-2023. “De centrale VWS-missie daarbij is: In 2040 leven alle Nederlanders ten minste vijf jaar langer in goede gezondheid en zijn de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30% afgenomen. Ook wil de coalitie dat in 2040 de gezondheidsverschillen tussen mensen in de hoge en lage economisch klassen met 30% zijn afgenomen. En dat in 2030 de zorg 50% meer of vaker in de eigen leefomgeving georganiseerd is, samen met het netwerk rond mensen. En ten slotte
moet iedereen meedoen en er toe doen, ook chronisch zieken.”
 

Pufje voorschrijven

“Want hoe kan een welvarende samenleving tolereren dat mensen uit lagere sociaaleconomische groepen zestien gezonde levensjaren minder hebben dan die uit hogere?”, vraagt Van Meeteren zich hardop af. “Dat we een pufje voorschrijven aan een kind met COPD, en nooit thuis langsgingen om te ontdekken dat de kelder vol water staat, en de muren vol ziekmakende schimmels? Als we vanuit de zorg aan preventie willen doen, moeten we beseffen dat de gezondheid van de patiënt met name in zijn of haar leefomgeving vorm krijgt. Ik zie nog te weinig voorbeelden van inspelen op de sociale, mentale en fysieke context van patiënten. Hoe mooi ook je leefstijl-app: onze interventies zijn nog te vaak op de verkeerde plek.” Wat Van Meeteren betreft kunnen beroepsverenigingen en opleiders zorgen dat de invloed van sociaaleconomische verschillen op gezondheid goed in het curriculum komt. Net als meedoen en ertoe doen. “Zodat de hoger opgeleide zorgverlener de leefomgeving van iedere burger instapt en begrijpt.”
 

Meer lezen over preventie?

De nieuwste editie van ons magazine Pro Health staat in het teken van preventie. Hierin gaan we dieper in op wat jij als paramedicus hierin kunt betekenen voor cliënten. Diverse experts vertellen hun visie op dit vlak en delen hun eigen ervaringen. Bekijk het magazine hier.