“Ouderen hebben een andere plek gekregen in onze samenleving”

Joke Bos is psychomotorisch therapeut, fysiotherapeut en docent psychogeriatrie bij Pro Education. We vroegen haar hoe zij de plek van de ouderen in de maatschappij ziet en wat daarin de rol van de (paramedische) zorg is.

“De ouderen hebben een andere plek gekregen in onze samenleving”, zegt ze stellig. “Zij moeten langer thuis wonen. Ook als ze de lichamelijke handicaps en eventuele dementie krijgen die nu eenmaal vroeger of later samengaan met het ouder worden. Deze ziektebeelden worden ook steeds complexer door de combinatie van verschillende kwalen en verminderende weerstand.”
 
“Voor deze mensen zijn de paramedische beroepen in de toenemende mate van belang, zoals de ergotherapeut voor adviezen met betrekking tot de thuissituatie en de mantelzorgers. Het regelen van hulpmiddelen en woningaanpassingen zodat de zorg thuis goed verleend kan worden. Daarnaast zijn er natuurlijk de andere disciplines die de ouderen kunnen ondersteunen om in beweging te blijven en hun kracht te behouden.”

Vitaliteit en sociaal contact is belangrijk

“Je ziet ook daarin een ontwikkeling”, vertelt Joke verder. “Fysiotherapeuten komen naar de dagbestedingsopvang toe en er zijn steeds meer ouderen die bij een fitnessclub gaan. Dat doen ze om vitaal en krachtig te blijven, coördinatie te behouden en te oefenen met betrekking tot valpreventie. Ook het sportbuurtwerk neemt toe met bewegen voor 50-plussers. Daarnaast speelt het sociale contact een belangrijke rol. Daarin voorziet de dagbesteding of het buurthuis. Veel ouderen zijn eenzaam en zij vinden het prettig als ze een praatje kunnen maken met iemand.”
 
“Veel aandacht voor vitaliteit en sociale contacten is voor ouderen dus belangrijk. De wijk, familie en de huisarts signaleren de eventuele problemen die ouderen op deze gebieden ondervinden. De paramedicus geeft advies en kan een coachende rol hebben in deze gevallen. Deze rol is veel nieuwer voor de paramedicus. Maar paramedici hebben ook een signalerende rol. Zij zien van alles en kunnen elkaar dan inschakelen. Denk bijvoorbeeld aan adviezen over goed schoeisel en voetverzorging.”

Verbeteren van de thuissituatie

“De fysiotherapeut is daarbij degene die moet letten op het looppatroon en dergelijke. Veel observeren en waarnemen in de wijk levert veel belangrijke en nuttige informatie op over onder meer de sociale situatie, eenzaamheid en zelfredzaamheid van de ouderen in de wijk. Ook ergotherapeuten kunnen goed helpen in het verbeteren van de thuissituatie.”
 
“In het verleden vonden fysiotherapeuten het vaak lastig om iets te doen met en voor ouderen met dementie. Tegenwoordig zijn er meer mogelijkheden en is de kennis op dit gebied veel groter. We weten veel meer over de werking van het brein. Daardoor kun je je als paramedicus veel beter inleven in de cliënt. We weten beter wat je moet doen, welke trucs je kunt bedenken en hoe je ervoor zorgt dat mensen blijven bewegen. We weten nu dat je veel minder technisch moet kijken naar de cliënt. Hoe kun je ervoor zorgen dat iemand zich veilig voelt? Nu kijken we veel meer naar de hele mens, het contact is veel belangrijker geworden. Zie de hele mens. Natuurlijk blijft de technische kennis daarbij wel belangrijk en mogen we die niet vergeten.”

Coachen en adviseren

“Vroeger kwamen cliënten meer naar de praktijk, maar tegenwoordig gaan de paramedici meer de wijk in. Bovendien bestaat hun rol in deze tijd veel meer uit coachen en adviseren. De regie over het eigen leven en de gezondheid ligt nu ook veel meer bij de cliënt zelf. Het werken met ouderen is echt anders geworden”, besluit Joke Bos.

Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Joke Bos is onlangs benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zij kreeg deze onderscheiding omdat zij zich al haar hele werkzame leven enthousiast inzet voor de zorg aan mensen met dementie. De vele activiteiten die Joke ondernam om de psychosociale hulpverlening aan mensen met dementie én hun mantelzorgers op een hoger peil te brengen, zijn van grote waarde voor de samenleving.