Een ode aan de tong
Wist jij dat de tong de meest veelzijdige spier in ons lichaam is? Dat de tong bestaat uit 17 verschillende spieren die samenwerken? En dat elke tong uniek is? Een tongafdruk is zelfs net zo betrouwbaar als een vingerafdruk! Zie je het al voor je dat we ons identificeren met een tongafdruk?
Hoewel we het meestal niet beseffen, is de tong betrokken bij veel activiteiten die we dagelijks uitvoeren. Denk maar aan eten, drinken, proeven, zingen en spreken. Om deze activiteiten uit te voeren, maakt de tong een bepaalde vorm en bezit het specifieke kenmerken. Bij logopedische hulpvragen rondom de stem, spraak, articulatie, slikken en open mondgedrag komt het belang van een correcte tongpositie terug. Gezien het belang ervan verdient de tong aandacht in deze blog.
De tong is een sterk, flexibel en zeer beweeglijk orgaan dat uit verschillende spieren bestaat. De tong heeft eigenlijk twee delen. Het deel in de mond dat je kunt zien, is het voorste deel. Dit deel zit los en kun je makkelijk bewegen door de soepele spieren. Dan is er nog het achterste deel van de tong; de tongbasis. Deze zit vast aan de onderkaak en aan de onderkant van de mond. De tongbasis zorgt voor stevigheid en kan niet bewegen. Bij spraak- en stemproblemen zie ik vaak dat er te veel spanning op de tongbasis ligt. Hierdoor klinkt de stem kelig en geknepen. De ruimte achter in de keel is verkleind. Door de tong op het harde gehemelte te plaatsen en oefeningen te doen wordt de tongbasis getraind en de ruimte vergroot. Hierdoor klinkt de spreekstem meer ontspannen en kunnen hoge noten ontspannen gezongen worden.
De kracht van de tong is zo sterk dat het invloed kan hebben op de stand van de tanden. In de praktijk zie ik regelmatig cliënten die doorverwezen worden door de tandarts of orthodontist vanwege een tongpers of verkeerde slik. Dit wil zeggen dat tijdens het slikken de tong zich tegen of tussen de voortanden verplaatst. Door de grote kracht van de tong worden de tanden naar voren geduwd en ontstaat er een overbeet. Via tongversterkende oefeningen krijgt de cliënt controle over de tongspier, zodat deze rust op het harde gehemelte en niet tegen de ondertanden. Let eens op jouw tong, waar ligt deze nu? Ligt de tong onder tegen de ondertanden aan of zit deze boven vastgeplakt op het harde gehemelte? Een correcte tongpositie rust op de alveolaire richel oftewel het harde gehemelte. Vanuit hier wordt ook de slik ingezet. Wist je dat langdurig duimen en spenen vaak de oorzaak zijn van afwijkend mondgedrag?
Dan is er nog de interdentale spraak. Oftewel het plaatsen van de tong tussen de tanden of de tong laag in de mond houden als je spreekt. In de volksmond ook wel bekend als het slissen of lispelen. Als de tong tijdens het spreken laag in de mond ligt of tussen de tanden komt is er meestal sprake van een verminderde verstaanbaarheid. De spraak wordt benoemd als slap, kaakgeklemd en weinig energiek. Door te oefenen krijgt de tong meer kracht en plaatst deze zich niet meer voor of tussen de tanden, maar juist erachter. Om de spraak te verbeteren is het belangrijk om aan de tongmotoriek te werken. Dit levert een belangrijke bijdrage aan het vergroten van de spreekvaardigheid en verstaanbaarheid. Niet voor niets zijn er de tongbrekers “Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindelaan”. Kijk maar eens in de spiegel; spreek jij alle klanken achter de tanden uit of glipt jouw tong ook weleens tussendoor? Deze keer een ode aan de tong, de spier die tijdens de logopedische behandeling van grote waarde is.
Anouk Demos – stemlogopedist & zangcoach
Anouk studeerde aan het conservatorium van Rotterdam (musical) en is naast haar werk als logopedist werkzaam als dirigent en zangcoach bij haar eigen zangschool. Omdat Anouk zelf zangeres is, kan zij haar ervaringen delen en veel voorbeelden uit de praktijk geven. Ze beschikt over de ervaring om logopedisten de juiste technieken aan te reiken om efficiënter te werken aan logopedische hulpvragen rondom de zangstem.
