De 4DKL vragenlijst, wanneer zet je deze in?
Ik moest hier van de week aan denken toen een patiënt zich aanmeldde met nek-, hoofd- en rugklachten na een ongeval. Zoals met zoveel vragenlijsten in de zorg is altijd de vraag wat kun je ermee en wanneer zet je hem in. Of het nu de meest gebruikte Patiënt Specifieke Klachten (PSK) en Numeric Pain Rating Scale (NPRS) zijn of de wat minder bekende zoals de Tampaschaal voor kinesiofobie.
Na het ongeval zijn er bij hem naast de lichamelijke klachten ook slaapproblemen ontstaan door de herbelevingen van het ongeval en zit de schrik er flink in. De klachten zijn begonnen in de nek en het hoofd en breiden zich steeds verder uit. Bij het passeren van de plek van het ongeval krijgt hij hartkloppingen en staat het zweet in de handen. Bij deze patiënt die nog geen psychische hulp heeft gekregen kan de Vierdimensionale klachtenlijst (4DKL) een mooi hulpmiddel zijn.
Maar waar staat 4DKL eigenlijk voor? Het staat voor de Vierdimensionale klachtenlijst en geeft een weergave van vier verschillende items van de psychische gemoedstoestand van de patiënt. Met een lijst van 50 vragen krijgt men een indruk van vier verschillende aandoeningen. Deze zijn distress, depressie, angststoornissen of somatisatie van de klachten1. Het is een hulpmiddel dat bij twijfel over de psychische gesteldheid van de patiënt meer inzicht geeft.
Maar wanneer gebruik je deze vragenlijst dan? Juist wanneer je twijfelt over de oorsprong van iemands klachten, twijfel hebt over iemands gemoedstoestand, is het raadzaam de lijst af te nemen. Communicatie met de arts verloopt dan eenvoudiger omdat de uitkomst van de vragenlijst vermoedens over de vermeende psychische aandoeningen onderbouwt.
Ook bij patiënten die vaak via de directe toegang tot fysiotherapie bij ons komen is het goed om hierbij stil te staan en eventueel hier op te screenen. Ooit heb ik een patiënt deze lijst laten invullen die zich aanmeldde met de meest uiteenlopende klachten. Van zijn klachten was werkelijk geen klinisch patroon te maken. De uitslag was een volledige verrassing. Op alle items scoorde hij maximaal. Terug bij de huisarts waar hij al zo vaak op het spreekuur was geweest voor zijn lichamelijke klachten bleek deze patiënt psychotisch te zijn. En dat terwijl de huisarts hem al volledig door de medische molen had laten gaan zonder enig resultaat. Zelfs bij de psychiater waar hij op zijn plek was, werd er nog getwijfeld of er geen onderliggend lichamelijk lijden was. De uiteindelijke doorverwijzing naar de psychiater was zijn redding. Met medicatie kon hij weer functioneren en aan het werk.
De 4DKL was hier een betrouwbaar middel om een onderbouwde terugverwijzing te geven naar de huisarts. Bij stresssymptomen, somatisatie, angsten en depressie is fysiotherapie ook alleen zinvol gebleken mits de psychische klachten ook behandeld worden2. Bij het voorbeeld van de patiënt waarbij slaapstoornissen en herbelevingen door posttraumatische stress na het ongeval zijn ontstaan, moet deze patiënt ook psychische hulp krijgen. Psychotherapie in combinatie met fysiotherapie is in deze situatie van groot belang voor een goed herstel.
Jacqueline Maas – fysiotherapeut & manueel therapeut
Jacqueline studeerde fysiotherapie aan de Hogeschool Rotterdam en manuele therapie Maitland-concept in Roermond. Door haar brede interesse verdiepte ze zich ook in voeding en viscerale therapie. Ze is werkzaam in haar eigen praktijk voor geïntegreerde manuele therapie in Capelle aan de IJssel en heeft veel ervaring in het behandelen van klachten van baby’s, kinderen en volwassenen met uiteenlopen de klachten van het bewegingsapparaat. Haar specialismen zijn hoofdpijn-, voet- en rugklachten.
