Werken als voedingsdeskundige: Voedselveiligheid bij voedingseducatie
Om mensen gezonder te kunnen laten leven, is het belangrijk om de leefomgeving gezonder te maken én de voedselvaardigheden van mensen te vergroten. Gelukkig zijn er steeds meer voorlichtingsmaterialen en projecten gericht op voedingseducatie en het aanleren van voedselvaardigheden. Ik merk dat voedselveiligheid daarbij een beetje aan de zijlijn staat en dat er bij organisaties weinig kennis over is. Terwijl het uiteraard heel belangrijk is dat niemand ziek wordt van een kookles. In deze blog geef ik enkele handvatten voor werken met een voedselveiligheidsplan in voedingseducatie.
Initiatieven voor voedingseducatie
Vanuit onder andere het Voedingscentrum, Jong Leren Eten, Gezonde school, Gezonde Kinderopvang, Kok in de klas, Smaaklessen en EU Schoolfruit zijn er stimuleringsregelingen en materialen voor voedingseducatie beschikbaar. Deze vormen handige hulpmiddelen bij het verzorgen van gastlessen en workshops die gericht zijn op het vergroten van voedselvaardigheden. De informatie over voedselveilig werken is daarbij echter zeer beperkt.
Verschillende educatievormen
Als diëtist of voedingsdeskundige kun je, eventueel met gebruik van deze programma’s, voedingsworkshops met voeding verzorgen. Dit kan vanuit je eigen bedrijf of in opdracht van scholen, kinderopvangorganisaties, welzijnsorganisaties of bedrijven. Je kan dit doen in je praktijk, je eigen keuken, in een horecagelegenheid of een gelegenheid die niet primair voor voedselbereiding bestemd is, zoals een klaslokaal. Je kan tijdens een workshop met deelnemers een hele maaltijd koken of thuis zelf enkele soorten pasta koken en die meenemen om deelnemers volkorenproducten te laten ervaren. Je ziet aan deze voorbeelden dat de situaties waarin en hoe voedingseducatie wordt gegeven zeer divers kunnen zijn.
Regelgeving voedselveiligheid
Tocht geldt vanuit de Nederlandse wetgeving voor al de genoemde situaties dezelfde basisregelgeving. Iedereen die levensmiddelen verkoopt of gratis weggeeft (buiten de privésfeer), moet de voedselveiligheid borgen. Ook als je hiervoor vanaf huis kookt (thuisbereiders), gelden dezelfde regels als voor restaurants en bijvoorbeeld een bakker. Je moet dan werken volgens een voedselveiligheidsplan, bijvoorbeeld een hygiënecode. Je hebt dan onder andere te maken met het Warenwetbesluit Bereiding en Behandeling van levensmiddelen, Warenwetbesluit Hygiëne van Levensmiddelen en Warenwetbesluit Informatie Levensmiddelen.
Werken via een voedselveiligheidsplan
In mijn werk binnen de voedingseducatie merk ik dat opdrachtgevers, met name scholen, kinderopvang en welzijnsorganisaties, onvoldoende op de hoogte zijn van voedselveilig werken. Het helpt om hier bij de start goede afspraken over te maken. Bespreek wat de mogelijkheden zijn, via welk voedselveiligheidsplan jullie gaan werken en wie verantwoordelijk is voor de voedselveiligheid.
Je kan een eigen plan opstellen dat aan alle wettelijke eisen voldoet. Dat is veel werk, waarbij goede kennis van voedselveiligheid en wetgeving nodig is. Een andere mogelijkheid is om te werken via een bestaand voedselveiligheidsplan in de vorm van een hygiënecode. Vanuit diverse brancheorganisaties zijn er hygiënecodes opgesteld die je kunt gebruiken. Een overzicht hiervan staat op de website van de NVWA. Zo is er een hygiënecode voor in de kinderopvang, voor in de catering en voor in de horeca. Deze voedselveiligheidsplannen zijn toegespitst op veel voorkomende situaties in die branches. Kies een hygiënecode die het meest aansluit bij jouw educatiesituatie.
De basis van voedselveiligheid
Elk van deze hygiënecodes gaat dus in op specifieke situaties binnen een branche. Tegelijkertijd voldoen ze allen aan dezelfde wetgeving. Dit kan doordat de basis voor voedselveiligheid in verschillende situaties hetzelfde is. In de kern gaat het om het voorkomen van chemische, fysische en microbiologische (kruis)besmetting en de uitgroei van micro-organismen. Dat doe je door te werken in een schone ruimte, met schone materialen en een goede persoonlijke hygiëne. De uitgroei van micro-organismen kun je voor een groot deel beheersen, door de parameters vocht, tijd en temperatuur te borgen. Hier kun je meer over leren in de opleiding Voeding en Diëtetiek.
Allergenen
Onderdeel van voedselveilig werken is ook een goed beheer van allergenen en juiste informatieverstrekking hierover. In een recent onderzoek van de NVWA voldeed ruim de helft van de ondernemers die niet-voorverpakte levensmiddelen verkoopt niet aan de wettelijke regels voor het verstrekken van allergeneninformatie. Naast de 14 wettelijke allergenen zijn er meer dan 180 stoffen bekend die een allergische reactie of intolerantie kunnen veroorzaken. Vraag daarom indien mogelijk vooraf aan deelnemers of zij een voedselovergevoeligheid hebben. Houd daar rekening mee bij je recepten en tijdens de bereiding.
Door voedselveilig te werken voorkom je nare situaties voor je deelnemers en jezelf. Je kunt gelijk een start maken door een van de hygiënecodes te bestellen of gratis te downloaden en door te nemen.
Heeft Isabelle je nieuwsgieriger gemaakt naar het werk van een diëtist of voedingsdeskundige? Lees ook haar blog over de diëtist als ondernemer. Als je juist op zoek bent naar verdiepende cursussen, dan zijn de volgende suggesties wellicht zeer interessant:
Isabelle Groenstege - voedingsdeskundige
Isabelle is voedingsmiddelentechnoloog BSc en voedingsdeskundige MSc en werkt voornamelijk met groepen. Zij ontwikkelt educatiematerialen en verzorgt workshops en lessen in voeding en leefstijl vanuit haar bedrijf My FoodStyle. Haar kennis en ervaringen in de groepsvoorlichting deelt zij via praktijkvoorbeelden en tips met voedingsdeskundigen en diëtisten.
