Intuïtief eten

Als diëtisten hebben we veel te maken met cliënten die een slechte relatie met eten hebben ontwikkeld. Ze zitten (in mijn gewichtsneutrale optiek) vast in een zogenaamde dieetcirkel: door de maatschappij wordt verteld dat een dik(ker) lijf iets is om te veranderen, en hier zijn mensen zelf ook in gaan geloven. Vaak wordt dus een start gemaakt met een dieet, zodat men afvalt. Vaak lukt dit in eerste instantie prima, maar voor zo goed als iedereen zijn de dieetregels niet vol te houden. Dit heeft ook te maken met lichamelijke processen: er wordt meer hongerhormoon vrijgegeven, minder verzadigingshormoon en het metabolisme vertraagt. Dit wordt vaak gecombineerd met een gevoel van onvrede: mensen willen graag weer de ‘verboden’ voedingsmiddelen eten. Als daar nog een trigger bij komt (bijvoorbeeld in de vorm van een emotie die als negatief wordt ervaren) dan is het hek van de dam: er wordt meer gegeten dan waar men tevreden mee is, of überhaupt in het dieet paste, waarna vaak een periode volgt van ‘laat maar zitten, dat hele afvallen’. Mensen komen dus weer aan, voelen zich daar slecht over, en ze stappen weer opnieuw in de vicieuze dieetcirkel. Voor veel mensen die ik zie is dit een jarenlang proces: het is niet uitzonderlijk dat mensen al voor hun achtste begonnen zijn met lijnen, vaak onder invloed van ouders die zelf ook vaak de dieetcirkel hebben doorlopen in hun leven. 

In mijn praktijk ‘Inzicht in eten’ wil ik dit proces graag doorbreken, en mensen helpen een betere relatie te creëren met eten en hun lijf. De vorige keer vertelde ik al dat ik dit doe middels Acceptance en Commitment Theorie, een vorm van psychologische gedragstherapie. Maar een methode die daar zeer mooi bij aansluit, en is ontwikkeld door de Amerikaanse diëtisten Evelyn Tribole en Elyse Resch, is Intuïtief Eten. 

Een heel basale definitie van Intuïtief Eten stelt dat dit eigenlijk inhoudt ‘eten als je honger hebt, en dan precies datgene eten waar je zin in hebt en van geniet’. Veel mensen doen dit niet meer, omdat ze tegenwoordig meer vertrouwen op externe signalen die vertellen wanneer en wat je moet eten (de weegschaal, calorieëntabellen, de fitgirl die men volgt op Instagram, etc.) dan interne signalen. Met Intuïtief Eten kunnen wij als diëtisten mensen helpen om weer in contact te komen met hun interne signalen. En, ook heel belangrijk, gaan we met onze cliënten niet bezig met afvallen. Intuïtief eten gaat naast eten helemaal over acceptatie van iemands lijf zoals het is.

Maar weten wat het is, betekent uiteraard nog niet dat mensen het ook kunnen toepassen. Iets meer informatie over de 'hoe' van intuïtief eten vind je in de 3 pijlers van intuïtief eten:

• Vertrouwen op interne honger- en verzadigingssignalen om te bepalen wanneer en hoeveel je eet.
• Onvoorwaardelijke toestemming om te eten waar je zin in hebt als je honger hebt.
• Eten vanwege lichamelijke in plaats van emotionele redenen.

Drie pijlers

Deze 3 pijlers bespreek ik in mijn boek 'Bite Me', en bespreek ik ook vaak met cliënten in mijn praktijk. Vaak beginnen we dan met pijler 1, en gaan we in op het weer onderkennen van je interne lijfelijke signalen. Hoe voelt honger eigenlijk? Wat denk je bij honger, en wat voel je? En wat doe je vervolgens? Voor veel mensen is het lastig geworden om gewoon te gaan eten als je honger hebt, dat bespreken we. En het tegenovergestelde van honger, verzadiging, komt ook aan bod, ook weer met dezelfde vragen: hoe voelt dit fenomeen eigenlijk? Wat denk, voel, en doe je daarbij? Soms is het goed om eerst een oefening te doen om überhaupt deze signalen weer te leren herkennen, bijvoorbeeld als je heel lang 'vast hebt gezeten' in diëten als intermittent fasting, weight watchers, etc.

Pijler 2, onvoorwaardelijke toestemming om te eten waar je zin in hebt als je honger hebt, is voor veel mensen de engste pijler, en de pijler die de meeste vragen oproept als het gaat over Intuïtief Eten. Want hou je wel weer op met eten als je jezelf daadwerkelijk onvoorwaardelijke toestemming geeft om echt te eten waar je zin in hebt? Het antwoord is ja, maar veel mensen hebben dit vertrouwen in hun eigen lijf al lang geleden verloren. Dus ook in het kader van deze pijler doen we veel oefeningen, om dit vertrouwen weer op te bouwen, en mensen echt te laten experimenteren met voedingsmiddelen die ze eerder als 'verboden' beschouwden, of als 'gevaarlijk'. Honger betekent in het licht van deze pijler overigens niet alleen een rammelende maag: je mag ook eten als je gewoon zin hebt in eten, en dus meer een soort 'smaakhonger', of 'hoofdhonger' ervaart. Eten wat je wilt, hoeveel je wilt en wanneer je wilt is een heel belangrijk onderdeel van Intuïtief Eten. Want pas als je jezelf dat helemaal toestaat komt er ruimte om te bepalen waar je nu echt zin in hebt.

En dan hebben we nog de derde pijler van Intuïtief Eten: eten vanwege lichamelijke in plaats van emotionele redenen. Als mensen wat langer met Intuïtief Eten bezig zijn dan komen ze uit bij 'eten als coping', dus eten om met bepaalde situaties te leren omgaan. Velen van ons hebben geleerd om eten hiervoor te gebruiken, bijvoorbeeld als je verdrietig bent, of eenzaam. Of juist als je blij bent. En daar is niets mis mee! Als dit echter leidt tot oncontroleerbare eetbuien, dan vinden mensen dit onprettig en krijgen ze het liefst handvatten om ook andere manieren te hebben om met emoties om te gaan. Daar gaan we dan mee aan de slag. Maar wel vanuit het idee dat ook emotie-eten, in het licht van pijler 2, niet 'fout' of 'slecht' is: soms heb je gewoon even behoefte aan emotie-eten, en dat is helemaal ok.

Dit is de basis van intuïtief eten. Maar het gaat ook nog iets verder, richting zelfacceptatie en -waardering, beweging en een focus op algehele gezondheid die niet alleen maar gericht is op eten. Die onderwerpen bespreek ik dan ook altijd met cliënten, als hun interesse daar tenminste ligt, en hierbij komt Acceptance en Commitment Theorie dan om de hoek kijken. 

Wil je graag meer weten over dit onderwerp? Kijk dan eens in mijn boek Bite me of in bijvoorbeeld het Intuïtief Eten Werkboek.

Femke Buwalda – diëtist

Dr. Femke Buwalda werkt sinds 20 jaar als psycholoog (Rijksuniversiteit Groningen) en is sinds 7 jaar ook gewichtsneutraal diëtist. Zij schreef het boek Bite me – met intuïtief eten en zelfacceptatie naar een gezond leven (Boom Amsterdam), over hoe de dieetcultuur achter je te laten. Femke heeft een eigen praktijk waarin zij mensen helpt meer rust en acceptatie omtrent eten en hun lijf te ervaren. Femkes motto: elk lijf is een goed lijf.